Πρωτοπρ. Γεώργιος Ματαλληνός, Ήταν αναμενόμενη η ευρωπαϊκή περιπέτεια μας (1ον)
Ἦταν ἀναμενόμενη ἡ εὐρωπαϊκὴ περιπέτειά μας
(1ον)
Ἡ
ἔνταξη τῆς Ἑλλάδος στὴν Ἑνωμένη Εὐρώπη τὸ 1992 γιορτάστηκε ἀπὸ τοὺς
εὐρωπαϊστές μας (ἢ «εὐρωλιγούρηδες» κατὰ τὸν πάντα εὔστοχο συνάδελφο
Κώστα Ζουράρη) ὡς ἡ μεγάλη ἐλπίδα μας καὶ ἀρχὴ μιᾶς περίλαμπρης περιόδου
τῆς ἱστορικῆς μας πορείας. Ὑπῆρξαν ὅμως καὶ οἱ γνῶστες τῆς ἱστορίας μας
καὶ τῆς μακραίωνης σχέσεώς μας μὲ τὴν Εὐρώπη, τὴν «Δύση» τῶν Πατέρων
μας, ποὺ ἔβλεπαν τὴν Εὐρώπη ὄχι ὡς ἐλπίδα, ἀλλὰ ὡς ἀπειλή μας. Ἡ
Ἀποστολικὴ Διακονία τῆς Ἐκκλησίας μας τιμητικά μοῦ ἀνέθεσε τὸ 1988 τὴ
σύνθεση μιᾶς σχετικῆς μελέτης γιὰ τὴν ἐνημέρωση κυρίως τῆς Νεολαίας μας.
Τὸ ἐρώτημα ἦταν: Τί σημαίνει ἡ Εὐρώπη γιὰ τὸν ὀρθόδοξο Ἕλληνα, τὸν
Ρωμηό; Ἡ ἀπάντησή μου ἐδόθη μὲ μιά μελέτη μὲ τὸν τίτλο: 1992: Ἀπειλή ἢ ἐλπίδα;
Κάποιοι ἀναγνῶστες της τὴν θεώρησαν ἀργότερα «προφητική». Ἡ ἀπάντησή
μου ὅμως ἦταν καὶ εἶναι ὅτι ἕνας ἱστορικὸς ἐρευνητὴς κινεῖται μέσα σὲ
νομοτέλειες, καὶ συν επῶς εἶναι εὔκολο νὰ προβλέψει τὶς ἐξελίξεις καὶ
χωρὶς νὰ ἔχει, ὅπως ὁ γράφων, «προορατικὸ χάρισμα»! Πόσον μᾶλλον, ὅταν
στὴ μελέτη καὶ ἔρευνα τῆς ἱστορίας ἔχει ὀρθόδοξες προϋποθέσεις, ὁπότε
βλέπει τὰ πράγματα, παρελθόντα καὶ παρόντα, μὲ τὰ ἁγιασμένα μάτια τῶν
Ἁγίων μας. Καὶ τότε ἡ κρίση εἶναι ἀκριβὴς καὶ δικαία. Ὅποιος πλησιάζει
πατερικὰ τὴ Δύση, ποὺ δυστυχῶς παραμένει ἀμετανόητη, σὲ κάθε συνάντηση
μαζί της ἐπαναλαμβάνει αὐθόρμητα τὸ ἐρώτημα ἀπορία τοῦ Ναθαναὴλ (Ἱω. 1,
47): «Ἐκ Δύσεως δύναταί τι ἀγαθὸν εἶναι;» Τὸ ἐρώτημα ὅμως αὐτὸ μπορεῖ νὰ
λάβει σήμερα ἰδιαίτερα καὶ τὴν μορφή: «Ἐκ τῶν δυτικοπλήκτων ἡμετέρων,
δύναταί τι ἀγαθὸν εἶναι;».
Γιὰ τὴν ἀναθέρμανση καὶ τὴν ὀρθόδοξη προσέγγιση τοῦ προβλήματος: Ἡ Ὀρθόδοξος Ἑλλὰς στὴν Ἑνωμένη Εὐρώπη,
μὲ τὴν προτροπὴ ἀγαπητῶν Ἀδελφῶν ἀναδημοσιεύονται τὰ βασικὰ σημεῖα τῆς
μελέτης μας ἐκείνης. Σπεύδουμε δὲ νὰ δηλώσουμε, ὅτι οἱ θέσεις μας δὲν
εἶναι κομματικές, οὔτε θέτουμε τὸ κομματικὸ δίλημμα: «ἐντὸς ἢ ἐκτός τῆς
Εὐρώπης», ἀλλὰ βοηθοῦν στὴν κατανόηση τοῦ τί σημαίνει γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἑλλάδα ἡ παρουσία μας μέσα στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση, ὥστε νὰ μὴ ζοῦμε μὲ ψευδαισθήσεις. Ἐγράφαμε, λοιπόν, τὸ 1988/89 τὰ ἀκόλουθα.
* * *
Ἡ ἰδέα τῆς Πανευρώπης*
Τὸ
ἔτος 1992 ἀναμένεται ὡς ἔτος ὁρόσημο στὴν ἱστορικὴ πορεία τῶν λαῶν τῆς
Εὐρώπης. Κατ᾽ αὐτὸ θὰ ἀνοίξει μία νέα ἐποχή, μία νέα περίοδο στὴν
εὐρωπαϊκὴ πραγματικότητα. Θὰ εἶναι ἡ περίοδος τῆς «Ἑνωμένης» Εὐρώπης ἢ Πανευρώπης.
Ὁ τελευταῖος ὅρος διαμορφώθηκε ἤδη κατὰ τὸν β´ παγκόσμιο πόλεμο καὶ
δείχνει ἔτσι ὅτι ἡ ἰδέα τῆς εὐρωπαϊκῆς ἑνότητος ἀνέκυψε ὡς ἐπιτακτικὸ
αἴτημα μέσα στὶς φλόγες καὶ τὰ συντρίμμια τοῦ καταστρεπτικότερου πολέμου
τῶν τελευταίων αἰώνων, ποὺ ἦταν στὴν οὐσία του πόλεμος εὐρωπαϊκός, πρὶν
γίνει καὶ παγκόσμιος. Ἡ ἰδέα ὅμως τῆς Ἑνωμένης Εὐρώπης εἶχε γεννηθεῖ
πολὺ ἐνωρίτερα, ἤδη δὲ ὁ Μ. Ναπολέων τὴν εἶχε καταστήσει πρωταρχικό του
στόχο, μέσα στὸ πλαίσιο φυσικὰ τῶν δικῶν του ἐπεκτατικῶν σχεδίων, τὴν
ὑποστήριζε δὲ μὲ πάθος καὶ ὁ μεγαλύτερος Ἕλληνας εὐρωπαϊστὴς τῶν
τελευταίων αἰώνων, ὁ «εὐρωπαῖος» πολίτης Ἀδαμάντιος Κοραῆς (1748 1833).
Ἕνα
τέτοιο ὅραμα, συνεπῶς, ποὺ ἀποβλέπει στὴ συμφιλίωση τῶν εὐρωπαϊκῶν
λαῶν, στὴν ἄρση τῶν διχονοιῶν τους καὶ κυρίως στὴν ἐλεύθερη ἀπόφασή τους
νὰ ἑνώσουν τὶς τύχες καὶ τὴ ζωή τους, δὲν εἶναι δυνατὸν παρὰ νὰ γίνεται
δεκτὸ μὲ ἐνθουσιασμὸ ἀπὸ κάθε κάτοικο αὐτῆς τῆς ἠπείρου, ὁ ὁποῖος
βλέπει συνεχῶς νὰ ἀπειλεῖται, οἰκονομικὰ μὲν ἀπὸ τὶς δύο ὑπερδυνάμεις
(Η.Π.Α. καὶ Σοβιετικὴ Ἕνωση), πνευματικὰ δὲ καὶ πολιτιστικὰ ἀπὸ τὸν
ἀραβικὸ μουσουλμανικὸ φανατισμό, ποὺ ἔχει ἀναζωπυρωθεῖ στοὺς καιρούς
μας.
Ἡ
Εὐρωπαϊκὴ Ἑνότητα εἶναι εὐνόητο νὰ ἀπασχολεῖ καὶ τὸ δικό μας λαό,
δεδομένου μάλιστα ὅτι ἡ Χώρα μας εἶναι ἤδη μέλος τῆς Εὐρωπαϊκῆς
Κοινότητας (1981), τὸ δὲ 1992 δημιουργεῖ ἤδη πολλὰ ἐρωτηματικὰ γιὰ τὶς
συνέπειες ποὺ θὰ ἔχει τελικὰ ἡ θέση τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους μέσα στὴν
εὐρύτερη εὐρωπαϊκὴ οἰκογένεια. Βέβαια, ὑπάρχουν καὶ οἱ ἐνθουσιώδεις
εὐρωπαϊστὲς συνεχιστὲς τῆς γραμμῆς τοῦ Κοραῆ, γιὰ τοὺς ὁποίους ἡ ἔνταξή
μας στὴν Ἑνωμένη Εὐρώπη ἰσοδυναμεῖ αὐτόχρημα μὲ σωτηρία. Οἱ κρίσεις γιὰ
τὴν εὐρωπαϊκὴ ἑνοποίηση εἶναι ἰδιαίτερα θετικές, ὅταν ὑπερισχύουν τὰ
οἰκονομικο-πολιτικὰ κριτήρια καὶ ἐξαίρονται τὰ ἀναμενόμενα ἀπ᾽ αὐτὴν
οἰκονομικὰ ὀφέλη1. Μολονότι καὶ στὴν περίπτωση αὐτὴ οἱ ἐπιφύλαξεις εἶναι
πολλὲς2. Οἱ ἐπιφυλακτικοὶ ὅμως σ᾽ αὐτὸ τὸ ἄνοιγμα τοῦ Ἔθνους μας δὲν
μποροῦν νὰ διώξουν ἀπὸ τὴ σκέψη τους μίαν Εὐρώπη, ποὺ ἐπὶ δέκα αἰῶνες —
ἀπὸ τὸ σχίσμα μέχρι σήμερα— δὲν ἔπαυσε νὰ ἐπιβουλεύεται τὴν Ὀρθόδοξη
Ἀνατολή, καὶ μάλιστα τὸν Ἑλληνισμό, ποὺ ἔχει ταυτισθεῖ ἱστορικὰ μὲ τὴν
Ὀρθοδοξία. Ἡ ἅλωση τῆς Πόλης ἀπὸ τοὺς Φράγκους (1204), ἡ προπαγανδιστικὴ
δραστηριότητα τῶν Δυτικοευρωπαίων στὴν ὑπόδουλη Ἀνατολή, ἡ Μικρασιατικὴ
Καταστροφὴ (1922) καὶ ἡ τραγωδία τῆς Κύπρου (1974)εἶναι τὰ ἐντονότερα
ὁρόσημα αὐτῆς τῆς «προδοσίας» τῆς Ὀρθόδοξης Ἀνατολῆς ἀπὸ τὴ χριστιανικὴ
Εὐρώπη3. Τί μπορεῖ νὰ περιμένει ἡ Ἑλλάδα ἀπὸ μιὰ τέτοια Εὐρώπη;4 εἶναι
τὸ ἐρώτημα τῶν ἐπιφυλακτικῶν ποὺ δὲν μπορεῖ, φυσικά, νὰ τὸ παραβλέψει
κανεὶς ἀβασάνιστα.
Τί μπορεῖ νὰ σημαίνει λοιπὸν ἡ Ἑνωμένη Εὐρώπη γιὰ
τὸν σημερινὸ Ἑλληνισμό; Εἶναι ἡ μεγάλη του ἀπειλὴ ἢ ἡ χρυσή του ἐλπίδα;
Σ᾽ αὐτὸ τὸ δίλημμα θὰ προσπαθήσουμε νὰ δώσουμε μιάν ἀπάντηση,
ἐντοπίζοντας τὸν προβληματισμὸ ἰδιαίτερα στὸ χῶρο τῆς Ἑλληνικῆς
Νεολαίας, ἡ ὁποία βρίσκεται, ὅπως θὰ δοῦμε, στὸ ἐπίκεντρο τῆς ἀγωνίας
γιὰ τὴν Εὐρώπη τοῦ 1992.
1) Ἡ Εὐρώπη «χωρὶς σύνορα»: σχεδιασμοὶ καὶ στόχοι
Ὅπως
φαίνεται ἀπὸ τὰ ἴδια τὰ κείμενα τῆς «Ἐπιτροπῆς τῶν Εὐρωπαϊκῶν
Κοινοτήτων», πρῶ τος καὶ μεγάλος στόχος τῶν Χωρῶν Μελῶν τῆς Ε.Ο.Κ. εἶναι
ἡ «Εὐρώπη Νέων Ὁριζόντων» ἢ ἡ «Εὐρώπη χωρὶς σύνορα», κάτι ποὺ θὰ
πραγματοποιηθεῖ μὲ τὴν ἐλεύθερη διακίνηση ἀτόμων, ἀγαθῶν καὶ ἰδεῶν, τὴν
εὐθυγράμμιση τῶν ἐθνικῶν ἐπιλογῶν τοῦ ἰδιαιτέρου δικαίου κάθε Χώρας
Μέλους μὲ τοὺς στόχους τῆς ΕΟΚ καὶ τὴν κοινὴ πολιτικὴ δράση καὶ
στοχοθεσία γιὰ μιά ἑνιαία εὐρωπαϊκὴ πολιτική, πρὸς τὰ μέσα καὶ πρὸς τὰ
ἔξω. Στὴν κατεύθυνση αὐτὴ καλοῦνται νὰ ὑπηρετήσουν ὅλα τὰ ὑπάρχοντα
μέσα, μὲ πρῶτα αὐτὰ τῆς μαζικῆς ἐνημέρωσης, ἄρχισαν δὲ ἤδη νὰ
συντελοῦνται διεργασίες, οἱ ὁποῖες δίχως ὑπερβολὴ θὰ ἀποδειχθοῦν
ἱστορικὲς γιὰ τὴν μελλοντικὴ φυσιογνωμία τῆς ἠπείρου μας.
Ἡ
στοχοθεσία αὐτὴ σημαίνει ἀληθινὴ ἐπανάσταση στὸν εὐρωπαϊκὸ χῶρο,
πραγματικὴ κοσμογονία κι ἔτσι φαίνεται νὰ κατανοεῖται ἡ Εὐρωπαϊκὴ
Ἑνότητα ἀπὸ τὸν πρόεδρο τῆς ΕΟΚ Ζὰκ Ντελόρ. Σὲ συνέντευξή του μὲ τίτλο:
«Πῶς φθάσαμε ἀπὸ τὴν ΕΟΚ τῶν μονοπωλίων στήν πρόκληση τοῦ 19925 δήλωσε,
ὅτι τὸ 1992 «ἡ Εὐρώπη ἐκτοξεύεται σὲ νέα τροχιά». Στὴ συνείδηση,
συνεπῶς, τῶν πρωτεργατῶν τῆς εὐρωπαϊκῆς ἑνοποίησης κυριαρχεῖ ἡ ἰδέα τῆς
μεγάλης ἀλλαγῆς, ἡ ὁποία συνδέεται μὲ τὴ δημιουργία στοὺς λαοὺς τῆς
Εὐρώπης μιᾶς νέας συνειδήσεως, τῆς εὐρωπαϊκῆς.
Ἡ
συνείδηση τοῦ εὐρωπαίου ἀνθρώπου πολίτη εἶναι τὸ μόνιμο αἴτημα, ἄλλωστε,
ὅλων τῶν εὐρωπαϊστῶν. Τὸ ἐρώτημα ὅμως ἐδῶ εἶναι, ποιὰ σχέση μπορεῖ νὰ
ἔχει αὐτὴ ἡ συνείδηση μὲ τὴν ἑλληνική,
ἤ καλύτερα τὴν ἑλληνορθόδοξη συνείδηση, ποὺ ἀποτελεῖ τὴν πεμπτουσία τοῦ
Ἕλληνα Εὐρωπαίου. Τὸ πνεῦμα τῶν Κοινοτικῶν κειμένων εἶναι, ὅτι πρεπει
νὰ δημιουργηθοῦν κοινὲς συνήθειες, γιὰ νὰ διαμορφωθεῖ βαθμιαῖα ἑνιαῖος τύπος ἀνθρώπου, ὁ Εὐρωπαῖος ἄνθρωπος.
Αὐτὸ ὑποβοηθεῖται μὲ τὴν καθιέρωση ἑνιαίων καταναλωτικῶν προτύπων γιὰ
τὴν διευκόλυνση τῆς κινητικότητας καὶ ἀλληλοπροσέγγισης. Εὐνόητο ἔτσι
εἶναι, ὅτι κάθε ἐθνικὴ ἰδιαιτερότητα πρέπει νὰ ἰσοπεδωθεῖ, ἤ τοὐλάχιστο
νὰ ἀμβλυνθεῖ, ἔστω καὶ ἄν αὐτὸ δὲν ζητεῖται -ἀκόμηρητὰ καὶ ἐκπεφρασμένα.
Συνάγεται ὅμως ἀπὸ τὴν προοδευτικὰ ἐπιβαλλόμενη ἑνιαία νομοθεσία
(Κοινοτικὸ Δίκαιο), ποὺ ὁδηγεῖ στὴν ἑνιαιοποίηση τοῦ τρόπου ζωῆς καὶ τῆς
κοινωνικῆς πραγματικότητος, καὶ στὴν δημιουργία ἑνὸς νέου ἤθους, τὸ
ὁποῖο διαφοροποιεῖται διαμετρικὰ ἀπὸ τὸ ἑλ ληνορθόδοξο.
Ἡ
πολιτικὴ καὶ κοινωνικοοικονομικὴ ἀλλαγή, ποὺ εἰσάγεται στὴ Χώρα μας, γιὰ
νὰ καταστεῖ δυνατὴ ἡ πλήρης ἔνταξή της στὴν Ἑνωμένη Εὐρώπη, λειτουργεῖ
μέχρι στιγμῆς ὡς μετακένωση μονομερῶς ἀπὸ τὴν εὐρωπαϊκὴ πρα γματικότητα πρὸς τὴν ἑλληνική.
Καὶ αὐτὸ δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ δικαιολογεῖ τὶς ἀνησυχίες. Τὶς διαστάσεις
αὐτῆς τῆς μετακενωτικῆς διαδικασίας ἔχει ἐπισημάνει ὁ συνθέτης Μίκης
Θεοδωράκης σὲ πρόσφατη συνέντευξή του:6 «Νομίζω -λέγει ἐκεῖὅτι μετὰ τὸ
1992 ὅλα τὰ ὑπάρχοντα παραδοσιακὰ πολιτικὰ σχήματα, ὅλα τὰ θεσμικὰ
πλαίσια, θὰ δοκιμασθοῦν σκληρά. Ἴσως μερικὰ καὶ νὰ ξεπερασθοῦν ἀπὸ τὴν
νέα πραγματικότητα. Ἡ νεο βιομηχανικὴ ἐποχὴ θὰ πλημμυρίσει τὴ Χώρα μὲ
μιὰ νέα πολιτική, κοινωνικὴ καὶ πολιτιστικὴ κουλτούρα». Θὰ προηγηθεῖ
«ἕνα πρωτοφανὲς ἀνακάτωμα, ἀπὸ τὸ ὁποῖο εἶναι φυσικὸ νὰ προκύψουν νέα
κοινωνικά, πολιτικὰ καὶ πολιτιστικὰ δεδομένα». Ἡ διαθρυλλούμενη δηλαδὴ
καθολικὴ ἀλλαγὴ θεωρεῖται ἀναπόφευκτη. Πρόκειται, συνεπῶς, γιὰ μιὰ
πολυδιάστατη μεταστοιχείωση, ποὺ ἁπλώνεται, καὶ στὸ δικό μας βιωτικὸ
χῶρο, γιὰ μιὰ πραγματικὰ «νέα ἐποχή», ποὺ θὰ συνδυάζει, ἰδιαίτερα γιὰ
τὸν Ἑλληνισμό, ἕνα νέο ὑπαρκτικὸ πλαίσιο καὶ ἕνα νέο τρόπο ὑπάρξεως.
Αὐτοὶ
οἱ στόχοι εἶναι εὐνόητο, περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλο, νὰ ἐνδιαφέρουν τὴ
Νεολαία. Γιατὶ οἱ σημερινοί μας Νέοι θὰ εἶναι οἱ πολίτες τοῦ νέου αὐτοῦ
κόσμου, ποὺ οἰκοδομεῖται ἀπὸ μᾶς τοὺς μεταλυτέρους. Κυρίως στὰ πρόσωπα
τῆς σημερινῆς Νέας Γενιᾶς θὰ δοθεῖ μετὰ τὸ 1992 ἡ μάχη, μέσα στὴν ἴδια
τὴν ἀδυσώπητη νέα πραγματικότητα, ἀνάμεσα στὴν ἑλληνορθόδοξη παράδοση
καὶ τὴ νέα «πολιτική, κοινωνικὴ καὶ πολιτιστικὴ κουλτούρα». Ὅτι δὲ αὐτὸ
δὲν εἶναι ἁπλὴ εἰκασία, φαίνεται ἀπὸ τὸ ἐνδιαφέρον τῆς ἴδιας τῆς Ε.Ε.
γιὰ τὴν προετοιμασία τῆς Νεολαίας γιὰ τὴν πραγματοποίηση τοῦ ὁράματος
τῆς Ἑνωμένης Εὐρώπης.
Ἡ
Εὐρωπαϊκὴ Κοινότητα φαίνεται νὰ ρίχνει μεγάλο βάρος στὴ συμβολὴ τῆς
Νεολαίας στὴν οἰκοδομὴ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνοποίησης. Γι᾽ αὐτὸ δαπανᾶ
τεράστια ποσὰ καὶ ἀναλίσκει ἀνυπολόγιστες δυνάμεις γιὰ τὴν ἀκριβὴ καὶ
ἀπρόσκοπτη ἀνάπτυξη καὶ ἐφαρμογὴ τῶν συναφῶν προγραμμάτων της. Ἡ
σημερινὴ Νέα Γενιὰ εἶναι, ἄλλωστε, ἐκείνη, ποὺ θὰ ἀναλάβει αὔριο νὰ
κάμει πραγματικότητα ὅλα τὰ εὐρωπαϊκὰ σχέδια.7 Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἡ Εὐρωπαϊκὴ
Ἑνότητα ἀποτελεῖ οὐσιαστικὰ πρόκληση πρῶτα γιὰ τὴ Νεολαία μας, τὴ Γενιὰ
ποὺ κρατεῖ στὰ χέρια της τὴ συνέχεια ἤ ἀσυνέχεια τῆς ἑλληνικῆς παράδοσης
μέσα στὴ εὐρύτατη εὐρωπαϊκὴ χοάνη. Ὅλες ἐξ ἄλλου οἱ ἐπιπτώσεις τῆς
εὐρωπαϊκῆς ἑνοποίησης γιὰ τὸν Τόπο μας, θετικὲς ἤ ἀρνητικές, αὐτὴ τὴ
Νεολαία θὰ ἔχουν αὔριο ὡς κυμοτοθραύστη.
Ὁ
χῶρος στὸν ὁποῖο ἡ Ε.Ε. μπορεῖ νὰ συντονίσει τὶς προσπάθειές της γιὰ τὴν
εὐρωπαϊκὴ καλλιέργεια τῆς Νεολαίας ὅλων τῶν Χωρῶν της εἶναι ἡ Παιδεία.
Στὸ τεῦχος τῆς Κοινότητος μὲ τίτλο: «Ἡ ἐκπαίδευση στὴν Εὐρωπαϊκὴ
Κοινότητα. Μεσοπρόθεσμες προοπτικές: 1989 1992»8 ἐπισημαίνονται τὰ
ἀκόλουθα: Ὁ βασικὸς στόχος τῆς Κοινότητος εἶναι ἡ προώθηση «τῆς
οἰκονομικῆς καὶ κοινωνικῆς συνοχῆς στὴν Κοινότητα» (1,1). Μέσα σ᾽αὐτὴ
τὴν προοπτικὴ ἡ ἐκπαίδευση ἐντάσσεται σὲ ἕνα πλαίσιο» (1,1). «Τὰ
συστήματα ἐκπαίδευσης καὶ κατάρτισης θὰ πρέπει νὰ συμβάλουν στὴν
ἐπίτευξη αὐτῶν τῶν στόχων καὶ ἄρα στὴ δημιουργία τῶν ἀπαραιτήτων
συνθηκῶν γιὰ τὴν οἰκονομικὴ καὶ κοινωνικὴ συνοχὴ τῆς Κοινότητας» (1,3). Ἡ
στοχοθεσία, ὅμως αὐτὴ ἐπιβάλλει τὴ δημιουργία ἑνός: ἑνιαίου τύπου
ἀνθρώπου στὴν Εὐρώπη, τοῦ «εὐρωπαίου πολίτη» (2,7). Ἡ πραγμάτωση αὐ τοῦ
τοῦ στόχου θὰ ἐπιτευχθεῖ σὲ διάφορα ἐπίπεδα. Πρῶτα μὲ «τὴν προώθηση τῆς
εὐρωπαϊκῆς διάστασης» στὰ Σχολεῖα, τὴν ἐπιστράτευση δηλαδὴ τῆς Παιδείας
στὴν ἐξυπηρέτηση τοῦ στόχου. Παράλληλα, μὲ τὴν «ἐξάλειψη τῶν
περιορισμῶν, ποὺ ἐμποδίζουν τὴν ἐλεύθερη κυκλοφορία ἀτόμων καὶ ἰδεῶν
μέσα στὴν Κοινότητα» (2,6). Μὲ τὴν καλλιέργεια τοῦ ἐνδιαφέροντος «γιὰ
πολλαπλὴ πολιτιστικὴ καὶ πολιτισμικὴ παιδεία καὶ ἐξάλειψη τοῦ ρατσισμοῦ
καὶ τῆς ξενοφοβίας». Μὲ τὴν «συνεχὴ ἐντατικοποίηση τῆς εὐρωπαϊκῆς ἰδέας
στὸ μυαλὸ ἐκείνων, ποὺ καταστρώνουν τὴν πολιτικὴ στὸν τομέα τῆς
παιδείας, καθὼς καὶ ἐκείνων, ποὺ τὶς ἐφαρμόζουν σ᾽ ὅλα τὰ ἐπίπεδα»
(2,7). Γι᾽ αὐτὸ ἐπιζητεῖται ἡ εἰδικὴ «κατάρτιση τῶν «ἐκπαιδευτικῶν»,ὥστε
«νὰ προωθηθεῖ ταχεία σύγκλιση τῶν διαφόρων φιλοσοφικῶν προσ εγγίσεων
καὶ πρακτικῶν σ᾽ αὐτὸ τὸν τομέα» (3, 11,12). Τὰ ὑποδεικνυόμενα μέσα
εἶναι: «Μεταρρύθμιση στὴν ὑποχρεωτικὴ παιδεία» (σύμφωνα μὲ τὸ πνεῦμα τῆς
Κοινότητας) (3) καὶ «δημιουργία εὐρωπαϊκῆς ἰδέας στοὺς Νέους»· (3,6),
γιὰ νὰ μποροῦν νὰ «συμμετέχουν ἄμεσα στὴν οἰκοδόμηση τῆς Εὐρώπης τους».
Ἡ
Κοινότητα, συνεπῶς, ἐπιδιώκει μὲ ὅλα τὰ εἰς τὴν διάθεσή της μέσα, καὶ
κυρίως μὲ τὴν παιδεία, νὰ δημιουργήσει ἕνα ἑνιαῖο τύπο εὐρωπαίου
ἀνθρώπου κάτι ποὺ ἀμέσως ἔρχεται σ᾽ ἀντίθεση μὲ τὴ δική μας ἱστορικὴ
πράξη, ἐφ᾽ ὅσον, ὅπως εἶναι γνωστό, ἄν ἐπέζησε ὁ Ρωμηὸς στὴ μακρὰ
δουλεία του καὶ δὲν ἀλλοτριώθηκε, τὸ ὀφείλει στὸ γεγονός, ὅτι ἡ παράδοσή
του τὸν διαφοροποιοῦσε ριζικὰ καὶ ἀπὸ τὸν Δυτικό Εὐρωπαῖο καὶ ἀπὸ τὸν
Ὀθωμανό. Στὸ σημεῖο αὐτὸ ἀκριβῶς ἀρχίζει ἡ προβληματικὴ τῆς δικῆς μας
ἔνταξης στὴν Ἑνωμένη Εὐρώπη. Γιατὶ τὸ πρόβλημα δὲν εἶναι τόσο οἰκονομικὸ
καὶ πολιτικὸ ὅσο πνευματικὸ καὶ πολιτιστικό.
Σημειώσεις:
* Τὸν ὅρο
ἐχρησιμοποίησε ὁ ἑλληνικῆς καταγωγῆς μεγάλος Εὐρωπαϊστὴς Ρ. Κούντενχοφ
Καλλέργης στὸ ὁμώνυμο σύγγραμμά του τὸ 1923 (στὰ γερμανικά). (Ἑλλην.
μετάφρ. στὰ 1927, μὲ πρόλογο τοῦ διεθνολόγου Γ. Στρέϊτ).
1. Βλ. π.χ. τὸ
ἄρθρο τοῦ Π.Κ. Ἰωακειμίδη, Τὶ εἶναι ἐπιτέλους τὸ «1992»; (Οἰκονομικὸς
Ταχυδρόμος, 26.5.1988, σ. 26-30). Εὐρύτερα ἀναλύεται ὁ σχετικὸς
προβληματισμὸς στὴ μελέτη του: Οἱ ἐξωτερικὲς οἰκονομικὲς σχέσεις καὶ ἡ
πολιτικὴ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Κοινότητας, Ἀθήνα 1981.
2.Παραπέμπουμε
ἐνδεικτικὰ στὴ συνέντευξη τοῦ ἕλληνα καθηγητῆ στὸ Παρίσι Κώστα
Βεργόπουλου, ποὺ δημοσιεύθηκε στὴν ἐφημ. «Κυριακάτικη Ἐλευθεροτυπία»,
στὶς 11 Δεκεμβρίου 1988, σ. 10-11. Στὸν καθημερινὸ Τύπο ἐμφανίζονται
συχνὰ ἄρθρα, τὰ ὁποῖα μὲ μεγάλη ἐπιφυλακτικότητα ἤ καὶ σαφὴ δυσπιστία
ἀντιμετωπίζουν τὴν οἰκονομικὴ πλευρὰ τῆς συνδέσεώς μας μὲ τὴν Εὐρώπη,
ἐπισημαίνοντας τὴν ἀναμενόμενη ζημία.
3. Ὁ ὅρος
(«προδοσία») χρησιμοποιήθηκε ἀπὸ τὸν ἄγγλο ἱστορικὸ etnle Bradford στὸ
σπουδαῖο βιβλίο του: The great Betrayal, London 1966 (γερμ. μετάφρ. Eva
Henmann, Der Verrat von 1204, Berlin 1978).
4. Τὴν σχετικὴ
προβληματικὴ ἀναπτύσσει ὁ καθηγ. Χρ. Γιανναρᾶς στὸ βιβλίο του: Ἡ
νεοελληνικὴ ταυτότητα, Ἀθήνα 1978 (σ. 65 ἑ.ἑ.: Ἡ Ἑλλάδα στὴ Δύση).
5. Στὸν Οἰκονομικὸ Ταχυδρόμο, 19.5.1988, σ. 27.
6. Ἐφημ. Καθημερινή, πρόσθετο Τεῦχος: «Σελίδες», τῆς 18.9.1988 σ. 37 ἑ.ἔ.
7. Ἐδῶ ἐντοπίζεται ὁ ρόλος ὅλων τῶν κρατικῶν ὑπηρεσιῶν, ποὺ ἀσχολοῦνται μὲ τὴ «Νέα Γενιά», στὰ κράτη μέλη τῆς Κοινότητας.
8.Ἐπὶ τοῦ προκειμένου ὑπάρχει πλούσια σχετικὴ βιβλιογραφία.
Ορθόδοξος Τύπος, α.φ. 2019, 18 Απριλίου 2014
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου