Θ' Θεολογικό Συνέδριο της Ιεράς Μητροπόλεως Ναυπάκτου και Αγ. Βλασίου Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

Θ' Θεολογικό Συνέδριο της Ιεράς Μητροπόλεως Ναυπάκτου και Αγ. Βλασίου

Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

“Η Ορθόδοξη Εκκλησία μπροστά στην πρόκληση της σύγχρονης επιστήμης” ήταν το θέμα του ενάτου θεολογικού συνεδρίου, που οργάνωσε η Ιερά Μητρόπολη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου στην Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στις 31 Ιανουαρίου και 1 Φεβρουαρίου 1998. Κατά τις δύο αυτές ημέρες τα μέλη του Συνεδρίου άκουσαν εισηγήσεις ειδικών επιστημόνων και συζήτησαν θέματα, που έχουν διεγείρει το ενδιαφέρον όλου του κόσμου, όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση, η κλωνοποίηση, η ευθανασία και οι μεταμοσχεύσεις. Τα θέματα αυτά βρίσκονται τελευταία συνεχώς στην επικαιρότητα και έχουν δημιουργήσει μεγάλο “κλονισμό” στις συνειδήσεις, όχι μόνο των Χριστιανών, αλλά και όλων των σκεπτομένων ανθρώπων.

Η αίθουσα του Συνεδριακού Κέντρου της Ιεράς Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος ήταν κατάμεστη και τις δύο μέρες του Συνεδρίου από εκπαιδευτικούς, γιατρούς, νομικούς και άλλους ενδιαφερομένους από τη Ναυπακτία και από άλλα μέρη της Ελλάδος, που προσκλήθηκαν προσωπικά ή έμαθαν για το θέμα του Συνεδρίου και θέλησαν να το παρακολουθήσουν.

Κεντρικός άξονας της θεματολογίας του Συνεδρίου ήταν η διάκριση των ορίων μεταξύ θεολογίας και επιστήμης και η θεολογική αντιμετώπιση των θεμάτων που θέτει συνεχώς και προκλητικά, θα μπορούσαμε να πούμε, η σύγχρονη επιστήμη. Έτσι με τις εισηγήσεις αφ’ ενός διασαφηνίστηκαν τα διαφορετικά είδη γνώσεων και οι διαφορετικές μεθοδολογίες θεολογίας και επιστήμης και αφ’ ετέρου έγινε ενημέρωση για τις προόδους κυρίως της γενετικής και για τα τεράστια ηθικά και νομικά προβλήματα που δημιουργούν αυτές οι πρόοδοι στην αρχή και το τέλος της ζωής του ανθρώπου και πώς η ορθόδοξη Εκκλησία τις αντιμετωπίζει.

Εισηγητές στο Συνέδριο ήταν ο Σεβ. Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος, που ανέπτυξε το κεντρικό θέμα του Συνεδρίου: “Ορθόδοξη θεολογία και επιστήμη”, ο κ. Κωνσταντίνος Πάγκαλος, Καθηγητής Ιατρικής - Γενετικής, που εισηγήθηκε το ενημερωτικό θέμα: “Σύγχρονες εξελίξεις στην βιολογία της αναπαραγωγής και στην γενετική του ανθρώπου” (Εξωσωματική γονιμοποίηση - Κλωνοποίηση - Γενετική διαγνωστική και παρέμβαση), ο κ. Αναστάσιος Μαρίνος, Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Επικρατείας, Διδάκτωρ Νομικής και θεολόγος, που ανέπτυξε με νομική προβληματική το θέμα: “Η γενετική μηχανική και το δίκαιο” και ο κ. Ανέστης Κεσελόπουλος, Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που διαπραγματεύθηκε με βάση την ορθόδοξη θεολογία το θέμα: “Προκλήσεις της βιοηθικής στο τέλος της ανθρώπινης ζωής” (Ευθανασία, Μεταμοσχεύσεις).

Ο Σεβασμιώτατος ανοίγοντας το Συνέδριο τόνισε ότι στους πρώτους αιώνες της Εκκλησίας, ιδιαίτερα από τον 2^ο μέχρι τον 6^ο αιώνα, οι προκλήσεις προέρχονταν από την φιλοσοφία και αφορούσαν τα ερωτήματα για το όν και το είναι, τον άνθρωπο και τον κόσμο, την δημιουργία του κόσμου, την ύπαρξη του κακού κ.τ.λ.. Στις μέρες μας οι προκλήσεις δεν προέρχονται πλέον από την φιλοσοφία, αλλά από την επιστήμη και πιο ειδικά από την Ιατρική - Γενετική. Οι σύγχρονες εξελίξεις της επιστήμης δημιουργούν πολλά προβλήματα. Η Εκκλησία πρέπει να απαντά σ’ αυτά και να βοηθά τους ανθρώπους να τα αντιμετωπίζουν. Οι απαντήσεις της πρέπει να βγαίνουν μέσα από την θεολογία της - η Εκκλησία έχει τον δικό της θεολογικό λόγο - και δεν πρέπει να ασχολήται απλά και μόνο με ηθικούς δεοντολογικούς κανόνες.

Στη συνέχεια ευχαρίστησε τους Εισηγητές, τα μέλη του Συνεδρίου και την αδελφότητα της Ιεράς Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, που είχε αναλάβει την χορηγία και την υλοποίηση της οργάνωσης του Συνεδρίου. Ιδιαίτερα ευχαρίστησε τον Ηγούμενο Αρχιμανδρίτη π. Σπυρίδωνα Λογοθέτη, που είχε την γενική ευθύνη και τον π. Νεκτάριο Γκολιόπουλο, που ήταν υπεύθυνος για την διοργάνωση.

Οι εισηγήσεις κινήθηκαν σε υψηλό επίπεδο και διακρίνονταν για την επιστημονική ακρίβεια και ενημέρωση πάνω στα τελευταία δεδομένα της έρευνας, γι’ αυτό έδωσαν την δυνατότητα να γίνη ένας γόνιμος και εποικοδομητικός διάλογος.

Ο Σεβασμιώτατος χάραξε τα όρια θεολογίας και επιστήμης. Περιέγραψε την διπλή μέθοδο γνώσεως που υπάρχει στην ορθόδοξη παράδοση, άλλη για τα κτίσματα και άλλη για τον Θεό, λόγω του ότι δεν υπάρχει καμμιά ομοιότητα μεταξύ Θεού και κτίσεως, σε αντιδιαστολή με την Δύση όπου για την κτίση και τον Θεό εφαρμόζεται ενιαία μέθοδος γνώσεως. Επίσης παρουσίασε επτά θεολογικές θέσεις πάνω στο θέμα της ενδεχόμενης κλωνοποίησης του ανθρώπου, οι οποίες περιλαμβάνονται σε άρθρο του, που δημοσιεύθηκε στο προηγούμενο φύλλο της “Παρέμβασης”. Ιδιαίτερα υπογραμμίσθηκε το γεγονός ότι, όποιος και αν είναι ο τρόπος της συλλήψεως του ανθρώπου, αυτός είναι “κατ’ εικόνα Θεού”, είναι πρόσωπο που έχει μοναδικότητα, ελευθερία και αγάπη.

Ο κ. Κ. Πάγκαλος ήταν αυτός που ενημέρωσε τους συνέδρους για τις τελευταίες εξελίξεις της γενετικής. Πληροφόρησε και απάλλαξε τους συνέδρους από πολλά φανταστικά συμπεράσματα που δημιουργούνται από την δημοσιογραφική ενημέρωση πάνω στα θέματα αυτά. Συγχρόνως, όμως, έκανε απτά τα προβλήματα που δημιουργεί η γενετική μηχανική, όπως είναι η δημιουργία στον σωλήνα πολλών εμβρύων, από τα οποία επιλέγεται ένα για να εμφυτευθή στην μήτρα, ενώ τα άλλα καταψύχονται και αν δεν χρησιμοποιηθούν σε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα σκοτώνονται (η μέθοδος όπως είπε βελτιώθηκε τελευταία, ώστε να μη συμβαίνει πλέον φόνος εμβρύων). Ανέφερε ακόμη την δυνατότητα που έχει μια γυναίκα να αποκτήση με την κλωνοποίηση παιδί τελείως μόνη της, με την ένωση στον σωλήνα ενός ωαρίου της με τον πυρήνα ενός κυττάρου από άλλο σημείο του σώματός της. Πάντως στον τομέα της θεραπευτικής επεμβάσεως στον γενετικό κώδικα υπάρχει από τους γενετιστές η αισιοδοξία, ότι η ιατρική του μέλλοντος θα μετατραπή σε γενετική ιατρική, η οποία θα δώση στον κόσμο ποιότητα ζωής, καθώς και την μεγαλύτερη δυνατή μακροβιότητα στους θνητούς ανθρώπους.

Ο κ. Αν. Μαρίνος παρουσίασε τα πολλά νομικά προβλήματα που δημιουργούνται από τις εφαρμογές της εξωσωματικής γονιμοποίησης, όταν, για παράδειγμα, χρησιμοποιήται σπέρμα ξένου ανδρός ή ωάριο ξένης γυναικός ή δανεική μήτρα ή ακόμη όταν η γυναίκα κυοφορεί έμβρυο που δημιουργήθηκε στο σωλήνα από την γονιμοποίηση ωαρίου της με το καταψυγμένο σπέρμα του ανδρός της, ο οποίος απεβίωσε.

Ο κ. Αν. Κεσελόπουλος αναφέρθηκε στα μεγάλα θέματα της ευθανασίας και των μεταμοσχεύσεων. Η Εκκλησία, είπε, εύχεται για ανώδυνα και ειρηνικά τέλη, αλλά το τέλος της ζωής μας είναι στα χέρια του Θεού. Το θέμα της ευθανασίας όπως είπε συνδέεται άμεσα με την οικονομία. Στις “εξελιγμένες” κοινωνίες - ίσως κάτω από την επίδραση των ασφαλιστικών εταιρειών - προβάλλεται η ευθανασία ως η μέθοδος απαλλαγής από τα έξοδα νοσηλείας των ανιάτως πασχόντων. Η ευθανασία, όμως, για την Εκκλησία είναι φόνος. Επίσης, τόνισε την μεγάλη αξία του πόνου για την πνευματική ωρίμανση του ανθρώπου, του ίδιου του ασθενούς, αλλά και του περιβάλλοντός του. Μεγάλο προβληματισμό εξέφρασε για τον τρόπο με τον οποίο γίνονται σήμερα οι μεταμοσχεύσεις, γιατί υπάρχει προβληματισμός ως προς την στιγμή που επέρχεται ο θάνατος, ώστε από τον δότη να ληφθούν τα όργανα που θα μεταμοσχευθούν. Η Εκκλησία δεν αρνείται την δωρεά οργάνων για μεταμόσχευση, αρκεί αυτή να γίνεται με ελεύθερη απόφαση του δότη και να μην έχει ως αποτέλεσμα τον δικό του θάνατο.

Πρέπει να πούμε ότι στο Συνέδριο ακούσθηκαν ελεύθερα, χωρίς περιορισμούς, θεολογικές και επιστημονικές απόψεις καί, παρά τις κάποιες διαφοροποιήσεις, υπήρξε σημαντική ωφέλεια και των θεολόγων και των επιστημόνων.

Οι κεντρικές θέσεις του Συνεδρίου, όπως αποκρυσταλώθηκαν μετά τις εισηγήσεις και τις συζητήσεις, διατυπώθηκαν σε κείμενο με τα πορίσματά του, που δημοσιεύουμε παρακάτω.

π.Θ.Α.Β.