Ο ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΥΣΣΗΣ ΚΑΙ Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΖΩΗ - Η ΑΝΑΙΡΕΣΙΣ ΤΟΥ ΖΗΖΙΟΥΛΑ (2)

ΚΕVIN CORRIGAN
 
ΑΤΟΜΙΚΟΤΗΣ

Ο ορισμός τού ανθρωπίνου προσώπου τού Βοήθιου «μιά ατομική ουσία λογικής φύσεως» προέρχεται από μιά σπουδαία παράδοση τής οποίας ο Γρηγόριος αποτελεί ένα πολύ σημαντικό μέρος. Ο Γρηγόριος χρησιμοποιεί τόσους πολλούς όρους για να δείξη το άτομο, ώστε απλώς δυναμώνει την άποψή μας. Τό καθέκαστον, το ιδιαίτερο, άνθρωπός τις αντί οι άνθρωποι είναι, ο ατομικός άνθρωπος αντί γιά ανθρώπινες υπάρξεις, η ιδία ψυχή, η ιδία ουσία, άτομο ή και άτμητον, μερική ή ειδική ουσία. Ακόμη και οι όροι πού χρησιμοποιεί στά σχετικά μέ την Τριάδα κείμενα, παρότι οι σημασίες τους μπορούν αν μετατοπίζονται αρκετά, παρόλα αυτά στηρίζουν και αυτοί τήν άποψή μας. Πρόσωπον και υπόστασις, πρόσωπο σάν ατομκή οντότητα, ουσία (σάν την ύπαρξη) αντί τής φύσεως, το κοινόν αυτό πού είναι κοινό και ουσία, τόν πιό δύσκολο απ’όλους τούς όρους.

Ένα ατομικό πράγμα, πρόσωπο ή πρώτη ουσία, «αυτή η ανθρώπινη ύπαρξη» ο Πέτρος, είναι μιά συλλογή από ειδικά χαρακτηριστικά (συνδρομή τών ιδιωμάτων), ένα σύνολο, μιά ολότης ή ένας περίπλοκος οργανισμός, μια ενότης σε αύξηση. Τέτοια άτομα είναι μοναδικά, η ποσότης και ο αριθμός ξεχωρίζουν σ’αυτά, εφ΄όσον τα λογαριάζουμε ατομικά σάν ένα τρόπο με τόν οποίο τονίζουν τίς διαφορές τους και επί πλέον παρουσιάζουν τούς συνδυασμούς τους.

Έτσι ακριβώς λοιπόν και ο όρος υπόστασις, εννοείται περισσότερο σάν «ιδιαίτερη οντότης» παρά σάν πρόσωπο, εις πείσμα τής χρήσεώς του γιά τά πρόσωπα τής Τριάδος. Γιά παράδειγμα : «αυτό πού λέγεται ατομικά (ίδιον) είναι αυτό πού σημαίνεται από την υπόσταση». (Γράμμα 38, 3. 1). Η μοναδικότης λοιπόν μ’αυτή την έννοια είναι ξεκάθαρα γιά τον Γρηγόριο μιά ποιότης διακεκριμμένων ατόμων και όπως συμπεραίνεται και από την ανάσταση τών σωμάτων, η συνέχεια τής ατομικότητος και ταυτότητος είναι βασικότατη.

ΑΤΟΜΟ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑ – ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΟΝΤΑ ΚΑΙ Η ΤΡΙΑΔΑ

Η εικόνα αυτή πού διαγράψαμε πιό πάνω ξεκαθαρίζει και διευρύνεται εάν λάβουμε επίσης υπ’όψιν πώς το άτομο είναι ο χώρος όπου ο «χωρισμός» από τα υλικά πάθη διανοίγει στην ένωση τού αυτενεργού αιτίου, μέ την εσωτερική αμοιβαιότητα (οικειότητα) καί την αυτο-γνωσία.Ο χωρισμός από την σάρκα τής έκπτωτης ζωής δέν εκμηδενίζει την ατομικότητα, αλλά την συγκεντρώνει και την αναβαθμίζει σέ μιά ολοκληρωμένη μορφή ζωής και κατόπιν γυρίζει το μέσα έξω (ΜΕΤΑΝΟΙΑ) και αντί γιά ένα απομονωμένο όν βρίσκουμε τελικώς μιά ανακλώσα επιφάνεια, έναν καθρέφτη.

Εν συντομία : ο χωρισμός μεταμορφώνει το άτομο σε κάτι ουσιώδες. Τί σημαίνει αυτό; Γιά να είμαστε ουσιώδεις, γιά τον Γρηγόριο, πρέπει να είμαστε σάν τόν Θεό και ο Θεός είναι πρωταρχικώς μιά άφθαρτη αγαπώσα ουσία, μέ την αρχετυπική έννοια, καθώς οι άγγελοι και οι άνθρωποι είναι άφθαρτες ουσίες με μιά δευτερεύουσα έννοια (κατά χάριν) χωρίς να είναι με καμία σημασία ομοούσιοι με τον Θεό, από την στιγμή πού αντικατοπτρίζουν και μετέχουν στή ζωή τού Θεού.

Τί σημαίνει λοιπόν να είμαι ουσία; (Θα το δούμε στη συνέχεια).

Αμέθυστος

Άς έχουμε υπ'όψιν και το λόγο τού Φλωρόφσκι : ο Ελληνισμός έχει διπλή σημασία. Ένα αντιχριστιανικό στοιχείο κυριαρχούσε στο αρχαίο πνεύμα. Μέχρι τώρα υπήρξαν πολλοί πού κατέφυγαν στον Ελληνισμό με ολοφάνερο σκοπό να σηκωθούν και να πολεμήσουν τον Χριστιανισμό (απλώς θυμηθήτε τον Νίτσε!).

Ο Νίτσε πρόβαλλε μιά Ελλάδα χωρίς την φιλοσοφία, πού περιείχε τη ρητορική, τη σοφιστική, τη δύναμη τής πειθούς στήν εκκλησία τού δήμου, ταιριαστή στή βούληση γιά δύναμη κι όχι στόν καλό κ'αγαθό φιλόσοφο.