Η ΣΟΦΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΟΛΟΒΙΕΦ (10)

ΤΟΥ NYNFA BOSCO
Συμπεράσματα (2)


Βεβαίως αυτό σημαίνει να προσδέσουμε όλη την κοσμο-ιστορική περιπέτεια όχι σε μια ιδέα και σε μια δύναμη, αποτελεσματικές και καθησυχαστικές, αλλά σε μια επικίνδυνη ελευθερία που υπάρχει και είναι, επειδή το θέλει, και δέχεται για τον εαυτό της και για όλες τις πράξεις της, το ρίσκο που ενυπάρχει σε κάθε αυθεντική ελευθερία, της ριζικής αποτυχίας, μέχρι τον πιθανό εκμηδενισμό.

Σημαίνει όμως και την εγγύηση σ’ ολόκληρη τήν ιστορικο-κοσμική περιπέτεια, της δυνατότητος να έχει ένα νόημα, μια αξία, μια μοίρα, που η ανάγκη, όπως και αν θέλουμε να την εννοήσουμε, είτε σαν ωμή κενότητα η σαν τυπική διαδικασία, δεν θα της επέτρεπε ποτέ να διαθέτει. Επιπλέον η ελευθερία του δώρου και του ρίσκου είναι η μοναδική διαλεκτική που ταιριάζει στήν χριστιανική φιλοσοφία, η οποία τείνει να σκέπτεται τον Θεό σαν Αγάπη δημιουργική και τριτοπροσωπική, και το Είναι των δημιουργημάτων σαν ελεύθερο δώρο της.

Συμπεραίνεται λοιπόν πως για να νικηθεί ο μηδενισμός και ο αθεϊσμός με τον οποίο συνυπάρχει, δεν πρέπει να τον αποφύγουμε αλλά να τον αναλάβουμε, να τον διασχίσουμε. Πρέπει να δουλέψουμε, με άλλα λόγια, με σοβαρότητα, σε μια ανθρωπολογία του πεπερασμένου των όντων και των υπαρκτών. Ικανής να προσλάβει τόσο την αρνητική πλευρά (το όριο, την αδυναμία, την αξεπέραστη ατέλεια και έλλειψη), όσο και την θετική (την πολλαπλότητα, την ένταση της αυθυπερβάσεως, την συμβολικότητα, την υπεύθυνη ελευθερία) και σε μια θεολογία της ελευθερίας και της αγάπης, ικανής να διαφωτίσει τόσο την ένδοξη πλευρά όσο και την κενωτική, τής θείας ζωής και του μυστηρίου της σωτηρίας, που αφορά ολόκληρο τον κόσμο.

Αυτά τα δύο, η φιλοσοφική ανθρωπολογία του πεπερασμένου που αυθυπερβαίνεται, δηλαδή ο περσοναλισμός, και η Θεολογία της δόξης και του σταυρού ή καλύτερα της δόξας του σταυρού, θά’ πρεπε να επιτύχουν μια σύνθεση σε μια σοφιολογία χωρίς προηγούμενο. Με κάποιους όρους όμως οι οποίοι είναι απαραίτητοι, διότι ο Σολόβιεφ είναι οπωσδήποτε, εκτός από πρώτος φιλόσοφος και ο πρώτος ρώσος σοφιολόγος. Αλλά η σοφιολογία του (που είναι η αληθινή του μεταφυσική) συλλαμβάνει καθαρά την φωτεινή και θετική πλευρά, αλλά με μικρότερη επάρκεια την σκοτεινή πλευρά της θείας ζωής, κοσμικής και ανθρώπινης. Στον Σολόβιεφ η σοφιολογία αφήνει την θέση της στην αποκαλυπτική, του τελευταίου του κειμένου, τρεις διάλογοι και η διήγηση του Αντιχρίστου, όπου μόνον η σκοτεινή πλευρά τής πραγματικότητος και τής Ιστορίας παραμένει ορατή, όπου σώζονται μόνον η πίστη και η ελπίδα, αλλά εξ’ ολοκλήρου άλογες αυτή την φορά, στις θείες υποσχέσεις.

Ο Σολόβιεφ πέθανε λίγους μήνες μετά την ολοκλήρωση του γραπτού του “Τρείς διάλογοι”. Εάν είχε ζήσει περισσότερο, θα είχε δημιουργήσει πιστεύουμε, μια καινούργια σοφιολογία, στην οποία τα δύο παράδοξα, της αυθυπερβάσεως του πεπερασμένου των κτισμάτων αλλά κυρίως του ανθρώπου, και της ενδόξου κενώσεως του ζωντανού Θεού, θα είχαν βρεί πιο πετυχυμένες εκφράσεις και συσχετισμούς.

Μια ανάλογη πορεία διέτρεξε και ο Μπουλκγάκοφ, ο οποίος θεωρήθηκε μαθητής και συνεχιστής του Σολόβιεφ, στην σοφιολογία. Στην “Νύμφη του Αμνού”, το έργο που περιέχει εκτός των άλλων την Θεολογία της Ιστορίας και την εσχατολογία του, και αυτός διορθώνει τον υπερβολικό Ιδεαλισμό των πρηγούμενων γραπτών του, αναγνωρίζοντας με ειλικρίνεια πως ένα δαιμονικό στοιχείο ενεργεί και θα συνεχίσει να ενεργεί μέχρι το τέλος, στην Ιστορία του κόσμου, χωρίς μ΄αυτή του την ενέργεια, να εκμηδενίζει την νίκη του Χριστού.

Και σε ένα γραπτό τού 1939, το οποίο δημοσιεύθηκε μετά τον θανατό του, με τον τίτλο, “σοφιολογία του Θανάτου”, προσπαθεί, με φανερή δυσκολία, να συγχωνεύσει τα δύο Θεολογικά θέματα της κενώσεως και της δόξας του ενσαρκωμένου Λόγου. Μια πολύ σκληρή προσπάθεια για την Ορθοδοξία, η οποία είναι ζαλισμένη από την λαμπρότητα τού θαβωρείου φωτός, αλλά και τόσο αναγκαία, ώστε η επιτυχία της να μπορέσει να μείνει κληρονομιά στους επιγόνους! σέ όλους εμάς τους Χριστιανούς της τρίτης Χιλιετίας, παρότι ίσως δεν είμαστε ούτε Ορθόδοξοι, ούτε Ρώσοι.

Όπως και αν έχει το μέλλον, ας μείνουμε στο γεγονός πως στο τέλος της ζωής του ο Σολόβιεφ, υπερέβη τον νεανικό του Ιδεαλισμό. Και κατενόησε πως λόγω της διατηρούμενης βαρβαρότητος της εξουσίας και της βλακείας των υπολοίπων, αλλά κυρίως λόγω της καθολικής παθητικότητος και αδιαφορίας των απογόνων του Αδάμ, πάντοτε και Ιδιαιτέρως στους “τελευταίους Χρόνους”, οι οποίοι εγκαινιάστηκαν με την νίκη του Χριστού στο κακό και τον Θάνατο, ακόμη και σε μια Χριστιανική κοινωνία οι γιοί του σκότους, μπορούν να μεταμφιεσθούν σε γιούς του φωτός και να ξεγελάσουν του Χριστιανούς.

Κατενόησε πως ακόμη και οι πιο υψηλοί στόχοι, όπως η δικαιοσύνη της κοινωνίας, η ένωση των λαών και των Εκκλησιών, ακόμη και η παγκόσμια Ειρήνη, μπορούν να σταθούν σαν ευκαιρίες και μάσκες του κακού και η επιλογή των μέσων για την επίτευξη αυτών των στόχων δεν μπορούν να υπερβούν το επίπεδο της γνώμης.

Το καθαρό αγαθό δεν υπάρχει, όσο διαρκεί η Ιστορία, ούτε μέσα μας ούτε γύρω μας. Όπως δεν υπάρχει ούτε το καθαρό κακό. Η αναζήτηση της αλήθειας στην ελευθερία και η πράξη τής προσωπικής ευθύνης, εφικτές και απαραίτητες ενέργειες από την κοινή μας Θεανθρωπότητα, είναι η οδός που πρέπει να διασχίσουν πιστοί και άπιστοι.

Αυτή η πρόσκληση στην νήψη, στον Φωτισμό, χωρίς την οποία δεν υπάρχει αυθεντική απόφαση και επομένως αυθεντική πίστη στόν Κύριο της Ιστορίας, ο οποίος με τον Λόγο του, αιωνίως, διαπερνά, κρίνει και σώζει τους κόσμους, με τις Ιδεολογίες τους, τις πρακτικές τους και τους θεσμούς τους, συμπεριλαμβανωμένων και των Εκκλησιών, είναι η μόνη μας Ελπίδα.


ΤΕΛΟΣ.


Αμέθυστος.